Mieszkanie lub dom: kojarzy nam się przede wszystkim z bezpieczeństwem, schronieniem przed nieprzyjemnymi okolicznościami, relaksem. Mieszkanie, do którego zawsze można wrócić, rozgrzać się i przebrać w wygodniejsze ubranie, odłożyć ważne dokumenty i pamiątki, pozwala zaspokoić najbardziej podstawowe potrzeby, jest nam niezbędne. Dla właścicieli mieszkań na wynajem też reprezentują one pewien aspekt bezpieczeństwa: są rezerwą na emeryturę, zabezpieczeniem ich majątku, przygotowaniem do dorosłości ich dzieci.

 

Utrata mieszkania lub nawet narażenie na taką sytuację jest jednym z bardziej stresujących zdarzeń, bez względu na to, czy będzie to oznaczać brak dachu nad głową czy utratę znacznej części majątku gospodarstwa domowego. Dlatego mieszkaniowy rynek najmu prywatnego powinien być dobrze zabezpieczony prawnie, żeby obie strony – wynajmujący i najemcy – mogły przewidywać konsekwencje swoich zachowań. Do tego jednak jeszcze potrzebna jest trzecia strona, która będzie w stanie szybko i w jasny sposób rozwiązywać sytuacje sporne i gwarantować prawa obu stron.

 

Stabilność umów najmu opiera się przede wszystkim na regulowaniu zobowiązań finansowych najemców wobec właścicieli mieszkań. Jeżeli w tej dziedzinie pojawiają się problemy, to cierpią obie strony: wynajmujący, bo nie otrzymuje przewidywanych wpływów do swojego budżetu domowego, i najemcy – bo nie mogą się wywiązywać z płatności i prawdopodobnie skutkiem tego będzie rozwiązanie danej umowy najmu, co oznacza konieczność szukania innego mieszkania lub w ogóle utratę dachu nad głową. Stosowaną w wielu krajach formą pomocy ze strony państwa jest określone czasowo wsparcie finansowe dla najemcy, czyli różne formy dodatków mieszkaniowych. Jeszcze jedną możliwością jest po prostu zapewnienie mieszkania o obniżonym lub bardzo niskim czynszu, który najemca będzie w stanie opłacać. Dyskutuje się jedynie na temat określania lub braku określania czasu najmu takiego mieszkania z zasobu publicznego.

 

W sytuacjach spornych bardzo ważne dla obu stron umowy najmu jest szybkie sądownictwo, które nie dopuszcza do powstania większego zadłużenia wobec wynajmującego i może wyjaśnić sytuację mieszkaniową najemcy. Efektywność sądów wraz ze sprawnym systemem pomocy dla osób potrzebujących mieszkania lub okresowego wsparcia pozwala wszystkim uczestnikom rynku czuć się bezpieczniej. Bezpieczeństwo najmu z kolei może skłaniać właścicieli do wynajmowania mieszkań, które inaczej stałyby puste.

 

Rynek najmu, zarówno prywatnego, jak i tworzony przez instytucje, jest potrzebny: umożliwia migracje i zwiększa możliwości wyboru dla ludzi zmieniających miejsce zamieszkania ze względu na naukę, pracę, potrzeby i obowiązki rodzinne, a nawet możliwości finansowe. Gwarancje systemowe ze strony państwa mogą ułatwić uruchomienie kapitału i nieruchomości mieszkalnych dotąd niewykorzystanych lub lokowanych w bezpieczniejsze instrumenty. Różne formy pomocy mogą też zwiększyć poczucie bezpieczeństwa w tak ważnej dla wszystkich kwestii jak mieszkanie.

Hanna Milewska-Wilk, 3.'2016
Stowarzyszenie Mieszkanicznik